Bir mülkün emlak vergi kayıtlarındaki değerine emlak vergideğeri denir. Her dört yılda bir açıklanan arsa emlak değeri üzerinden yola çıkılarak hesaplanır. Bir konutunuz varsa, arsa payı oranınızı sokağınızdaki arsanın metrekare birim emlak vergi değeri ile çarparak, arsa payınıza denk gelen emlak vergi değerini hesaplarsınız. Mülkün brüt alanı ile bayındırlık bakanlığı tarafından açıklanan inşaat sınıflarına ait “inşa yeniden yapım değerini” çarparak üzerine ilave edersiniz. Yapının yaşına ait ve yine bakanlıkça yayınlanan birim yıpranma değerini bu rakamdan düşersiniz. Böylece mülkün emlak değerine ilişkin baz rayicini bulursunuz. Bunu da emlak vergi oranı ile çarparak verginizi hesaplarsınız. Konutlarda bina değerinin binde 2’si işyerlerinde bina değerinin binde 4’ü oranında emlak vergisi ödenir. Arsalarda ise emlak vergisi arsa değerinin binde 6’sı oranındadır. Ancak şehir dışı alanlarda bu oranlar farklıdır.
Emlak vergisini mülk sahipleri ya da mülk sahibi sıfatı taşıyanlar ödemektedir. Kiracılar emlak vergisi ödememektedir. Hisseli taşınmazlarda, her hissedar hissesi oranında vergiye tabi olmakta, iştirak halinde mülkiyette ise her bir malik müteselsilen (tüm iştirakçiler miktar belirtilmeksizin ortak olarak borçtan sorumludur.) emlak vergisine tabi olmaktadır.
Bununla birlikte emlak vergisinden bazı durumlarda muaf olunabilmektedir. Ülke sınırları içerisinde alanı brüt 200 m² yi geçmemek, tek konutu bulunmak ve devletin verdiği haklar dışında başkaca geliri bulunmamak şartıyla, emlak vergisi ödemeyecek kişiler genel olarak şu şekildedir: Engelli vatandaşlar, Şehitler yakınları (dul ve yetimleri) ve gaziler, Emekliler ve vefat etmiş emeklilerin yakınları ( dul ve yetimleri), Başka gelirleri olmayan işsizler ve ev hanımları, Bu muafiyet sadece konutlar için geçerli olup, işyeri arsa gibi taşınmazlar için geçerli değildir. Muafiyetten yararlanmak için ilgili belediyelere gerekli evraklar ile başvuru yapılması gerekmekte olup, resen muafiyet yapılmamaktadır. Bununla birlikte Büyükşehir Yasası kapsamı dışında kalan köylerdeki arsa ve araziler de emlak vergisinden muaftır. Büyükşehir Yasası kapsamında mahalleye dönüşen köylerde ise yasa tarihinden itibaren 5 yıl emlak vergisi alınmamaktadır.
Emlak vergisi her yıl iki eşit taksitte ödenmektedir. İlk taksit mayıs ayının son günü, ikinci taksit ise kasım ayının son gününde ödenmektedir. Toplumda emlak vergisinin mayıs ayının son haftası ile kasım ayının son haftasında ödenmesi gerektiği şeklinde yanlış bir algı bulunmaktadır. Bu durum belediyelerde yığılmalara neden olmaktadır. İş yükü ve sistem kaynaklı yerel uygulamalar istisna tutulmak üzere, emlak vergisi yıl boyunca, her gün (online sistemlerde tatil günlerinde de ödeme yapılabilmektedir.) ödenebilmektedir. Taksit şeklinde ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Her iki taksit tek seferde topluca ödenebilmektedir. Günümüzde belediyelerin online sistemlerinden, belediyeye gitme zorunluluğu olmadan rahatça ödeme imkanı da bulunmaktadır.
